3. อสุภภาวนา นิทฺเทส

[1]

สิริมํ คณิกํ ทิสฺวา, ทเมตุํ รตฺตเจตสํ;

ทสฺเสตฺวา มตสารีรํ, ตสฺสา ชิโน อิทํ พฺรวิฯ

[2]

จรํวา ยทิวา ติฏฺฐํ, นิสินฺโน อุทวา สยํ;

สมญฺเฉติ ปสาเรติ, เอสา กายสฺส อิญฺชนาฯ

[3]

อฏฺฐิ นฺหารูหิ สํยุตฺโต, ตจ มํสาว เลปโน;

ฉวิยา กาโย ปฏิจฺฉนฺโน, ยถาภูตํ นทิสฺสติฯ

[4]

อนฺตปูโร ทรปูโร, ยกน เปฬสฺส วตฺถิโน;

หทยสฺส ปปฺผาสสฺส, วกฺกสฺส ปิหกสฺสจฯ

[5]

สิงฺฆานิกาย เขฬสฺส, เสทสฺสจ เมทสฺสจ;

โลหิตสฺส ลสิกาย, ปิตฺตสฺสจ วสายจฯ

[6]

อถสฺส นวหิ โสเตหิ, อสุจิ สวติ สพฺพทา;

อกฺขิมฺหา อกฺขิคูถโก, กณฺณมฺหา กณฺณคูถโกฯ

[7]

สิงฺฆานิกาจ นาสโต, มุขโต วมติ เอกทา;

ปิตฺตํ เสมฺหญฺจ วมติ, กายมฺหา เสทชลฺลิกาฯ

[8]

อถสฺส สุสิรํ สีสํ,

มตฺถลุงฺคสฺส ปูริตํ;

สุภโต นํ มญฺญติ พาโล,

อวิชฺชาย ปุรกฺขโตฯ

[9]

ยทาจ โส มโต เสติ,

อุทฺธุมาโต วินีลโก;

อปวิทฺโธ สุสานสฺมิํ,

อนเปกฺขา โหนฺติ ญาตโยฯ

[10]

ขาทนฺติ นํ สุวานาจ, สิงฺคาลกาจ กิมิโย;

กากา คิชฺฌาจ ขาทนฺติ, เยจญฺเญ สนฺติ ปาณกาฯ

[11]

สุตฺวาน พุทฺธวจนํ, ภิกฺขุ ปญฺญาณวา อิธ;

โสโข นํ ปริชานาติ, ยถาภูตญฺหิ ปสฺสติฯ

[12]

ยถาอิทํ ตถาเอตํ, ยถาเอตํ ตถาอิทํ;

อชฺฌตฺตญฺจ พหิทฺธาจ, กาเย ฉนฺทํ วิราชเยฯ

[13]

ฉนฺท ราค วิรตฺโต โส, ภิกฺขุ ปญฺญาณวา อิธ;

อชฺฌคา อมตํ สนฺติํ, นิพฺพานํ ปท มจฺจุตํฯ

[14]

ทฺวิปาทโก ยํ อสุจิ, ทุคฺคนฺโธ ปริหารติ;

นานากุณป ปริปูโร, วิสฺสวนฺโต ตโตตโตฯ

[15]

เอตาทิเสน กาเยน, โย มญฺเญ อุนฺนเมตเว;

ปรํวา อวชาเนยฺย, กิมญฺญตฺร อทสฺสนาติ;

กาย วิจฺฉนฺทนียสุตฺตํ, วิชยสุตฺตนฺติปิ วตฺตพฺพํฯ

[16]

ร-อกฺขโร สิยาคฺคิมฺหิ, โรว อคฺคิว อาคโต;

ตสฺมา ราโคติ วตฺตพฺโพ, ตณฺหาว นิจฺจตาปิกาฯ

[17]

อภิณฺหเมว ราคคฺคิ, ทยฺหเต สุภสญฺญินํ;

กิมิขชฺชวโณ สาว, ทุกฺขี ราคี ส สพฺพทาฯ

[18]

ทุกฺขี ปิย มลทฺธาน, ลทฺธาปฺย ปริปุณฺณโต;

นตฺถิ ราคคฺคิขนฺธสฺส, ปิยินฺเธน หิ ปุณฺณตาฯ

[19]

นตฺถิ ราคสโม อคฺคิ,

อิติ วุตฺตํ มเหสินา;

เตน ราคคฺคินา ทฑฺโฒ,

สพฺโพ โลโก ติทุกฺขิโตฯ

[20]

เอกสฺส ปิวิตํ ขีรํ, จตู ทธิ ชลา พหุ;

ราคเหตุ ภเว สนฺธิ, ฏฺฐานํ อนมตคฺคิกํฯ

[21]

จตูทมิ ชลา ภิยฺโย, สีสจฺเฉทน โลหิตํ;

ราคเหตุ ภเว มจฺจ, ภยํ อนมตคฺคิกํฯ

[22]

เอกสฺส รุทโต อสฺสุ, จตู ทธิ ชลา พหุ;

ทุกฺขํ อนมตคฺคํว, ตํเหตุ ปริเทวนํฯ

[23]

ตตฺตาโย คุฬ คิลิต, วธคฺคิ ทยฺหนา ทิกํ;

อสงฺเขฺยยฺยํ มหาทุกฺขํ, ตํเหตุ นิรเย ลภิฯ

[24]

เอก ทฺวิตฺติ จตุ ปญฺจ, พุทฺธุปฺปาเทปฺย โมจิตํ;

ขุปฺปิปาสิต นิชฺฌามํ, ลภิ ตํเหตุ เปตฺติกํฯ

[25]

ติรจฺฉาเน อสูเรจ, ทุกฺขํ นานาวิธํ ลภิ;

นมตคฺคิก สํสาเร, สพฺพนฺตํ ราคเหตุกํฯ

[26]

เอกสฺเสเกน กปฺเปน, ปุคฺคลสฺสฏฺฐิ สญฺจโย;

สเจ สํหาริโต อสฺส, เวปุลฺล ปพฺพตาธิโกฯ

[27]

เอก กปฺเป อิทํ ทุกฺขํ, นาทิกปฺเปสุ กากถา;

ราโค นนุ มหาเวรี, พาโล ชโน ต มิจฺฉติฯ

[28]

ราคสุทฺธิ อโสโกจ, นิทฺทุกฺโข ญายปตฺติจ;

นิพฺพานํ ปญฺจ ปจฺจกฺขา, อสุภาย ผลา มตาฯ

[29]

อสุภคฺคหณํ ฌายี, มิตา สินฺทฺริย สํวโร;

โสมิตฺย มุกฺกฏฺฐาวาจา, ฉฬิเม ราค สุทฺธิยาฯ

[30]

นิจฺจุคฺคราค โรคีนํ, อสุภา วาตุโลสธา;

ราคยกฺขาภิ คยฺหานํ, อสุภา มนฺต มุตฺตรํฯ

[31]

สชีวกาจ นิชฺชีวา, อสุภา ทุวิธา มตา;

สชีวา เกสโลมาทิ, ทเสวิเม อชีวกาฯ

[32]

อุทฺธุมาตก วีนีลํ, วิปุพฺพกํ วิฉิทฺทกํ;

วิกฺขายิตก วิกฺขิตฺตํ, หติวิกฺขิตฺต โลหิตํฯ

[33]

ปุฬุว ฏฺฐิก มิจฺเจสุ, ลทฺธา อญฺญตรํ สโต;

รตน วานปสฺเสยฺย, ยถา เจตสิ ปากฏํฯ

[34]

มตํ ขชฺชํ ส มํสญฺจ, นิโลหิตํ นิมํสกํ;

วิกฺขิตฺตํ เสต ปุญฺชฏฺฐิํ, นวธา ปุติมิกฺขเยฯ

[35]

มจฺจุโต ปริมุจฺจามิ, ปฏิวตฺติ ยิมา ยิติ;

ปโยชน สมาวชฺช, โมทิตพฺพํ ชิคุจฺฉเกฯ

[36]

สชีวเก ชิคุจฺฉตฺถํ, นิชฺชีวา สุภ มีริตํ;

ตถูปโม อยํกาโย, เอวเมว ภวิสฺสติฯ

[37]

เอวํธมฺโม อยํกาโย, เอวํภาวี นติกฺกโม;

อิจฺจุป สํหเร ทิสฺวา, เอกทฺวิห มตาทิกํฯ

[38]

ยถา อิทํ ตถาเอตํ, ยถาเอตํ ตถา อิทํ;

เชคุจฺฉํ ปฏิกูลฺยญฺจ, กาเย อิจฺจุป สํหเรฯ

[39]

อุทฺธุมาต วินีลาทิ,

ปฏิกูลฺโย ชิคุจฺฉิโต;

ตเถวายมฺปิ เม กาโย,

วิเสโส นายุ-สายุวฯ

[40]

อุทฺธุมาต วินีลาโท, โสภณํ นตฺถิ กิญฺจิปิ;

อิมสฺมิํปิ เม กาเย, คเวสนฺโตปิ สพฺพโสฯ

[41]

ปฏิกูลวสา ธาตุ, วสาจ ทฺวิปฺปการโต;

ปจฺจเวกฺเขยฺยิมํ กายํ, อิจฺฉํ วิราค มตฺตนิฯ

[42]

วณฺณ สณฺฐาน คนฺเธหิ, อาสโย กาสโตปิจ;

เชคุจฺฉ ปฏิกูลฺยาจ, เกสา น ตุฏฺฐมานิตาฯ

[43]

อิติ เกเสสุ อิกฺเขยฺย,

โลมา ทีสุปฺยยํ นโย;

ทฺวตฺติํเสวญฺหิ โกฏฺฐาเส,

ปจฺจเวกฺเข วิสุํวิสุํฯ

[44]

กายโต พหินิกฺขนฺตํ, ปฏิกูลฺยํ ชิคุจฺฉิตํ;

อนิกฺขนฺตมฺปิ เชคุจฺฉํ, ปฏิกูลฺยํว ตสฺสมํฯ

[45]

สงฺขตมฺปิ ยถา วจฺจํ, มนุญฺญตํ น ปาปุเณ;

อุปกฺกม สหสฺเสหิ, เอวํ เกสาทิกมฺปิจฯ

[46]

สภาว ปฏิกูลฺยํว, เอกมฺปิ วจฺจ ปุญฺชกํ;

นนุ เชคุจฺฉิตา ภิยฺโย, ทฺวตฺติํส วจฺจปุญฺชกาฯ

[47]

ปจฺเจกมฺปิ ปฏิกูลฺยํ, เกสาทิกํ สภาวโต;

เกสาทิทฺวตฺติํส ปุญฺโช, ภิยฺโย เชคุจฺฉิโต นนุฯ

[48]

ปุญฺชิเตสฺเวว กนฺเตสุ, กนฺโตโหติ ส ปุญฺชโก;

ปุญฺชิเตสุ อกนฺเตส, อกนฺโตว ส ปุญฺชโกฯ

[49]

ปจฺเจกํ วินิภุตฺเตส, เกส โลม นขาทิสุ;

นตฺถิ ตญฺญา กุมารีวา, มุขหตฺถาทิกานิวาฯ

[50]

สมฺปิณฺฑิ เตสุ เตสฺเวว,

กุโต ตา ตานิ อาคตา;

ปญฺญตฺติ มตฺต เมเวสา,

ชิคุจฺฉญฺญา น กาจิปิฯ

[51]

สนฺตํ จินฺเตยฺย นาสนฺตํ, สนฺต จินฺตยโต สุขํ;

อสนฺตํ ปริกปฺเปนฺโต, นานาทุกฺเขหิ ตปฺปติฯ

[52]

นาวชฺช สนฺตเชคุจฺฉํ, สญฺญํ อสติ กาตุน;

สุภา อิตฺถีติ คารคฺคิ, อุปฺปชฺชิ สุภสญฺญิโนฯ

[53]

อสนฺตํว อภูตํว, ปสฺเส ราคคฺคิโชติยา;

ตาย สนฺตญฺจ ภูตญฺจ, น ปสฺสติ กทาจิปิฯ

[54]

เอกสฺส ปิวิตํ ขีรํ, สีสจฺเฉทน โลหิตํ;

รุทโต อสฺสุ ตํเหตุ, จตูทธิ ชลา พหุฯ

[55]

อายติมฺปิ อตีเตว, สํสรนฺตสฺส เหสฺสติ;

ราคํ หนฺตุ มนีโหเจ, ขีรํ อสฺสุจ โลหิตํฯ

[56]

สุภสญฺญาย โส วฑฺโฒ,

ตทภาเว ส นสฺสติ;

ถิรํ หนฺตุํ น ตํสญฺญํ,

สกฺกา สิถิล วีริโยฯ

[57]

อุสฺโสฬฺหิ วีริโย หุตฺวา, พฺรูเหยฺยาสุภ ภาวนํ;

สุภสญฺญาปฺป หานาย, ปริจฺจชฺชาปิ ชีวิตํฯ

[58]

อญฺญกิจฺจ มุเปกฺขาย, พฺรูเหยฺยาสุภ ภาวนํ;

มนฺทิ หุตฺเวห ราคคฺคิ, นิพฺพายิสฺสติ อายติํฯ

[59]

กิจฺจํ เม อิทเมเวติ, พฺรูเหยฺยาสุภ ภาวนํ;

ทานิ มนฺทคฺคิ หุตฺวาน, ปาโมชฺชํ เว ลภิสฺสติฯ

[60]

กาเย ทฏฺฐพฺพ เชคุจฺฉํ, อปสฺสนฺโต ปมาทวา;

อลทฺธา กิญฺจิ ปาโมชฺชํ, ปพฺพชฺชมฺปิ น โมทติฯ

[61]

ปุเร มรามิ กาเย สฺมิํ, ปสฺสา มิ ปสฺสิตพฺพกํ;

อิจฺจา รทฺโธ วีติํลทฺธา, ปพฺพชฺชํ อติโมทติฯ

[62]

กาเย ทฏฺฐพฺพ เชคุจฺฉํ, อปสฺสนฺโต ปมาท วา;

โมฆํว ทุลฺลภาตีโต, มหาชานียตํ คโตฯ

[63]

สนฺตํ ภูตญฺจ เชคุจฺฉํ, ราคคฺคินา อปสฺสิยํ;

ปญฺญาปทีปโชเตน, สมิกฺเขยฺย อภิณฺหโสฯ

[64]

สนฺตํ ภูตญฺจ กาเย สฺมิํ, ทฏฺฐุกาโม สทาสโต;

ปญฺญาปทีปเกเนว, ทกฺเข น ราคีสีขินาฯ

[65]

เชคุจฺฉิเตน กาเยน, นิกฺขนฺเตน ชิคุจฺฉโต;

อชฺช สฺเววา วินฏฺเฐน, นาล มุนฺนมิตุํ สโตฯ

[66]

กีทิสํ มํ ตุวํ มญฺญิ, อหํ สพฺพ เชคุจฺฉโก;

เชคุจฺฉโตจ นิกฺขนฺโต, อิจฺเจว วตฺตุ มรหติฯ

[67]

กาเย เชคุจฺฉสญฺญํว, กเร สพฺพิริยา ปเถ;

ตสฺมิํ ตุฏฺฐพฺพกํ นตฺถิ, ปิยายิตํ มมายิตํฯ

[68]

สุภาย นว มตฺตานํ, อสุภา ปริปาจเย;

สนฺโต ปกฺกสฺส สํสาโร, นนฺโต นวสฺส ราคิโนฯ

[69]

กาเย อสุภ สญฺญาย, ปริปกฺก สภาวิโน;

อาลมฺเพสุ อจาปลฺลา, ถิรา สมฺพุทฺธ สาสเนฯ

[70]

อนฺโต โคจริกา ปกฺกา, พหิ โคจริกา นวา;

ปกฺกา นาสาย อุจฺจา เต, นีจาเยว นวา สิโนฯ

[71]

นวานวา สุภาโภคี, นีจานีจา ภิคามิโน;

ปกฺกา ปกฺกาว ธีฌายี, สนฺตาสนฺตา วิราคิโนฯ

[72]

สกฺกา สกฺกา น ทสฺเสตุํ, สุภํสุภํ สตํสตํ;

ธีราธีราค มุชฺฌนฺติ, กาเย กาเย กฺริเยกฺริเยฯ

[73]

สกฺกา สกฺกาปิ ตํ กาตุํ, สุภํสุภํ น ธีมยํ;

สนฺโตสนฺโตชิคุจฺฉญฺญู, น วานวา สุเภสโกฯ

[74]

ทุกายํ สุติ จินฺเตตฺวา, มมายนฺตา มหาตปา;

ตปํ นิพฺพายิตุํ อิจฺฉํ, ทุกายํ ทุติ จินฺตเยฯ

[75]

ยฺวาสุภํ สุภโต มญฺญิ, โกนุพาโลตทุตฺตริ;

อนฺโธ อุมฺมตฺตโกวา โส, นตฺตานํ มญฺญเต ตถาฯ

[76]

สริตพฺพก เมเวตํ, กาเย เชคุจฺฉ ปุญฺชตํ;

มนฺทราโค มโนสีตํ, ลเภยฺย ตมนุสฺสนํฯ

[77]

คิหิภาเว อปาเยจ, ราคยกฺขนฺธ นินฺนิตา;

มํปิ เนสฺสติ โสยกฺโข, สาเทมิเจ ตทาคตํฯ

[78]

อภิณฺห คาหินํ ราค, ยกฺขํ อนนฺต ทุกฺข ทํ;

อสุภา ตุล มนฺเตน, วาเรหิ ตํ ส ภายติฯ

[79]

ราคยกฺโข พหุมาโย, สทฺธาเมตฺตา ทิเวสวา;

ราคมฺปิ กุสลํ มญฺญิ, ชโน เตเนว วญฺจิโตฯ

[80]

อาตุรํ อสุจิํ ปุติํ, ปสฺส นนฺเท สมุสฺสยํ;

อุคฺฆรนฺตํ ปคฺฆรนฺตํ, พาลานํ อภิปตฺถิตํฯ

[81]

สุภโต นํ มญฺญติ พาโล, อวิชฺชาย ปุรกฺขโต;

อิจฺจาห ภควา นินฺทิ, พาโลติ สุภสญฺญินํฯ

[82]

นฺหารุฏฺฐิ ตจ มํสานิ, สรํ สตํ น นินฺทิโต;

พุทฺธนินฺทาย โมเจตุํ, ตานารพฺภ อนุสฺสเรฯ

[83]

มญฺญิตฺวา อตฺตโน พาลฺยํ, อสุเภ สุภทสฺสิโน;

วายาเมยฺย อพาลาย, กายํ อสุภโต สรํฯ

[84]

อตฺตานํ ครหิตฺวาน, พาลํ วิปริทสฺสินํ;

สุภสญฺญํ ปหินฺเนยฺย, กเรยฺยาสุภ สญฺญิตํฯ

[85]

วิส เภสชฺชรุกฺขฏฺโฐ, อหิ ฑํเสยฺยโสสโต;

ยถา ตสฺเสว ปณฺณาทิํ, ขาเทตฺวา วิส มุชฺชเหฯ

[86]

เอวํ ราโค สมุปฺปชฺเช, กาเย คนฺธาทิ วาสิเต;

อนฺโต ตสฺเสว เชคุจฺฉํ, จินฺเตตฺวา ราค มุชฺชเหฯ

[87]

ชิคุจฺฉิเตน กาเยน, อปสฺสนฺโต ชิคุจฺฉตํ;

อุนฺนเมติ อวญฺญาติ, อวิชฺชาย ปุรกฺขโตฯ

[88]

อายติํ มคฺคลาภาย, พีชํ กเรยฺย ภาวนํ;

พีชา ภาเว กุโต มคฺโค, มคฺคพีชา หิ ภาวนาฯ

[89]

มคฺคพีโช อปาเยปิ, นิมฺมุคฺโค สมเย คเต;

อุมฺมุชฺชิตฺวาว พุทฺธานํ, มคฺคํ ลเภยฺย สนฺติเกฯ

[90]

อชีชสฺส ตุ สํสาโร, ทีโฆเยว อนนฺติโก;

ตสฺมาหิ ภาวนาพีชํ, กเรยฺย โมจนตฺถิโกฯ

[91]

อภิณฺห ปีฬิตํ ราคํ, อสุภาย นิวารเย;

มนฺทีหุตฺวา ปหีเยยฺย, ราโค อสุภ ภีรุโกฯ

[92]

มาเชคุจฺฉํ มมาเยถ, สาว เชคุจฺฉมามโก;

อนนฺต ทุกฺข มาปาทิ, เชคุจฺฉิต มมายนาฯ

[93]

มํสลคฺโค ตจจฺฉนฺโน,

นฺหารุพนฺโธ ฏฺฐิปุญฺชโก;

โมเหติ ฉวิยา โลกํ,

มหาทุกฺโข ส โมหิโตฯ

[94]

นฺหารุฏฺฐิ ตจ มํเสหิ, ราควฑฺฒกิ สงฺขเต;

เคเห โรคา ปุตี ปาปา, วสนฺติ กุจฺฉิตา สทาฯ

[95]

ลุงฺคนฺตา วีส ภูธาตู, ปิตฺตาที ทฺวาทสมฺพุว;

ตาปํ ชิรํ ทหํ ปกฺกํ, จตุรคฺคิ ฉวายุกาฯ

[96]

อโธทฺธํ กุจฺฉิ โกฏฺฐาสา,

องฺคจารีจ ปาณกา;

ธาตุโยเยว กาเยสฺมิํ,

ทฺวิตาลีส อนญฺญกาฯ

[97]

ยถา พหิ ตถา อชฺฌตฺตํ, ธาตู ภฺวาปา นลานิลา;

นเม นาหํ นอตฺตาติ, สํมเสยฺย ปุนปฺปุนนฺติฯ

4. เมตฺตาภาวนานิทฺเทส

[1]

เมตฺตา ภาวน มิจฺฉมฺปิ, สุณ พุทฺธวโจ ยิทํ;

โทส นิคฺคหณตฺถาย, โทโส เมตฺตายเวริหิฯ

[2]

อกฺโกจฺฉิมํ อวธิมํ, อชินิมํ อหาสิเม;

เยจ ตํ อุปนยฺหนฺติ, เวรํ เตสํ นสมฺมติฯ

[3]